2023

De 13^e, een datum die bij nogal wat mensen een wat ongemakkelijk gevoel oproept. Maar niet bij de finalisten van het 55^e Brabants Kampioenschap Tonpraoten dat dit weekend wordt georganiseerd. Want zij voelen zich uitstekend en bezorgen het aanwezige publiek juist een geweldige avond. Dat de tonpraters, met maar liefst acht geselecteerd uit de voorronden, strijden om de titel kampioen 2023 is voor hen een enorme belevenis. Grote afwezige in de finale is de regerend kampioen B. Knapen die deze editie heeft afgezien van deelname. Een strijd die zich voor de tweede keer afspeelt in theater de Hofnar. Na de sluiting van Zaal Lavrijssen de nieuwe omgeving en dat mag gezegd worden een geweldige entourage. Vertrouwen wordt gesteld in de door de tonpraoters aangewezen juryleden onder leiding van Dhr. Ad Dams uit Waalre. Verder: De Striepersgatse Prins Sylvie d’n Urste met haar gevolg die de eer heeft de tonpraters succes te wensen en aan het eind van de avond wanneer de uitslag bekend is de wisseltrofee de "Zilveren Ton" te overhandigen. Voordat het echter zover is: een openingsnummer, “Ons Jonges” uit Deurne, ter opwarming van het publiek. De presentatie is in handen van voorzitter P. Mikkers en muzikale ondersteuning door de Striepersgatse Hofkapel. Na de bekendmaking van de winnaar volgt nog een optreden van Melvin van Dalen die ter gelegenheid van het 55 jarig jubileum het publiek nog trakteert op extra muziek en daarmee gezelligheid. Verder dank aan alle betrokkenen, waaronder sponsoren, adverteerders, media en uiteraard ook de medewerkers van de Hofnar en Stichting Tonpraotersconcours Valkenswaard.

Prijsuitreiking door de Prins

De eerste opwarming van de avond wordt verzorgd door de amusementsgroep “Ons Jonges” uit Deurne. Voor deze gelegenheid zijn zij als Carnavalsclubje met Fluffie-mutsen aan de start verschenen. Een clubje op zoek naar een Prins Carnaval. Een thema waarbij zij de raad van Elf in hun act betrekken en het geheel met liedjes en tekst optuigen. Een hele mooie opening als opmaat naar een geweldige avond met acht Brabantse topartiesten.

Ons Jonges

Voor deze 55^e jubileumeditie van het kampioenschap heeft de loting bepaald dat het Jan Schellekens is die het spits afbijt. Hij komt dit doen in de creatie van “Janus de Vakantieganger” die komt vertellen over zijn leven met zijn “Nel” en dan specifiek over de vakantie die hij samen haar en met zijn maat Tinus de Peuk en diens vrouw beleefde. Een Cruise-vakantie, gewonnen met het alom bekende Lingo maar dan in de zeven-letterige uitvoering. In geuren en kleuren komt er van alles voorbij. De reis naar de haven, de bootreis en de activiteiten tijdens het verblijf. Dit alles verteld in onvervalst Brabants dialect. Een mooie buut waarmee Jan aan het eind van de avond een verdienstelijke zesde plaats behaalt.

Janus de Vakantieganger

Als 2^e betreedt Boy Jansen het strijdtoneel. Als Freek die getuigt bij het huwelijk van zijn beste vriend. En zoals van hem verwacht mag worden heet hij de bruidsgasten en “alle anderen waar het bruidspaar niet onder uit kon” van harte welkom. Een schoonmoeder die er als gevolg van een ongelukje bijna niet bij geweest was en gasten die zelf hun kaartje moesten betalen. Met de bruidegom, die voor de vierde maal in het bootje stapt, worden vervolgens herinneringen uit eerdere huwelijken opgehaald. Dit leidt tot hilarische grappen: over zijn eerste liefde, zijn enig slimme blondje, hond Lucky. Over zijn eerste vrouw Fatima, zijn tweede vrouw een Russische fotomodel en zijn derde vrouw een vrome katholieke dame die na de seks in de huwelijksnacht op magische wijze verdween. Daarna getuigt Freek over zijn eigen gezinsleven dat na 10 jaar ook wel enige barstjes kent. Na wat afdwalen weer gauw terug naar het bruidspaar: eerst naar bruid Sletlana en tot slot naar de bruidegom die er in het afsluitende gedichtje nog even flink wordt doorgehaald. Een leuke buut waarmee Boy uiteindelijk de tweede plaats binnenhaalt.

De Getuige

Derde man in de wedstrijd is Frans Bevers uit Oirschot. Samen met Jan Schellekens min of meer nestoren van de groep. Hij komt zijn verhaal vertellen als Ciske Spoor. Ciske, werkzaam bij de NS en via het loket opgeklommen tot conducteur. In die baan maakt hij dus van alles mee met de reizigers. Hij reist het hele land door en maakt tussendoor nog even een uitstapje naar Lourdes. In die vertelsels volop grappen en om de muziekkapel zogenaamd de wind uit de zeilen te nemen blaast hij geregeld op zijn stoomfluit. Jeugd in de trein met de voeten op de bank waarbij de reactie zelfs Ciske versteld doet staan. Erg naar voor een weduwe die met haar kinderen en een urn op weg is richting Scheveningen dat ze het verkeerde spoor volgt. Dan gaat de urn toch in Limburg het raam maar uit. Originele grappen die het publiek aan het lachen brengen. Ook nu dus weer een leuk verhaal en voor Frans de zevende plaats.

Ciske Spoor

Het vierde optreden wordt verzorgd door Dirk Kouwenberg. Hij verschijnt als geheim agent 0011. De opkomst alleen is al prachtig. In een rood met witte stippen gehulde boxershort, jasje over de arm en schoen in de hand betreedt hij de ton. Dat hij er zo op staat is de schuld van de Hofnar: het bordje “no smoking” bracht hem namelijk in verwarring. Hij komt uitleggen wat er mooi is aan het leven van een geheim agent, hoe bepaalde missies werden uitgevoerd en niet in het minst: waarom hij gezien wordt als de beste geheim agent van het jaar. Een zeer speciale missie was hem te deel gevallen: het begeleiden van Prinses Amalia. De verhalen die hij vertelt zijn van een hoog tonpraatgehalte. Mooie woordspelingen en grappen die na een inleiding een stukje verderop in het verhaal als een puzzelstukje op hun plek vallen. Een prima buut die Dirk na zijn titel in 2020 ditmaal een derde plaats oplevert.

Geheim agent 0011

Na de pauze is het de beurt aan Hans Keeris om de zaal weer met grappen te vermaken. Hij komt in de persoon van “Joost Nuisl, artiest op retour”. Met de gitaar waarmee hij geschiedenis schreef op zijn rug komt hij van het gemak en ongemak van het vergeten vertellen. Van zijn jeugd en jeugdherinneringen tot de dag van vandaag waarop herinneringen wat minder aanwezig zijn. Wie zei dat ook al weer dat ieder nadeel zijn voordeel heeft? Originele grappen in een mooi verhaal met een goede samenhang en waarin Hans uitstekend aan zijn typetje vasthoudt en daarmee in zijn rol blijft. “Nordic walken” zonder stokken, kijken met een ingeslikt oog, het bezoek aan de neuroloog (die zich over Rutte verspreekt) en het als vrijwilliger rondbrengen van aanmaningen. En zo nog heel veel meer voorbeelden op te noemen van verzonnen situaties die je als publiek gewoonweg “ziet” gebeuren. Een grandioze buut waarmee hij de titel van 2023 verovert. Zijn tweede in successie. Proficiat Hans!

De Geheelonthouder

De zesde tonpraoter van de avond is debutant Jeroen van Nunen in de creatie van “Ben van het Circus”. Een in stijl geklede en geschminkte circusclown die komt vertellen over het leven in het circus en in het bijzonder in een circusfamilie. Hoe hij daarin verzeild raakte en de belevenissen die hij met hen daarin meemaakt. De vertellingen gaan van een pijnlijke landing op een een-wieler naar zijn schoonmoeder die een hazenlip overhield aan de kus van een zeehond en sindsdien Fien heet. Ook de hond die geen Puck meer heet en die haar de “moonwalk” op onnavolgbare wijze liet lopen. Hoe haal je anders hondenstront zonder hulpmiddelen onder je schoen vandaan. Bijna had Ben het geschopt tot levende kanonskogel maar dat viel hem gelukkig nog net niet ten deel. En zo heel veel meer leuke grappen van een bedoeld “wat sneu-ogende” clown met een prachtige mimiek en uitstraling. Kortom een zeer verdienstelijke optreden dat Jeroen in dit strijdgewoel de achtste plaats opleverde.

Ben van het Circus

De zevende finalist is Hans Verbaarschot uit Budel. Hij komt als hoofdpersoon uit het verhaal van “Hansje ’s wereld is veranderd”. Vertellingen en grappen van de nieuwe wereld van vandaag de dag. Het begint al met de excuses van de Scandinaviërs die in een eerder tijdperk het onze voorouders behoorlijk lastig hebben gemaakt. Gelukkig wordt hier ook in tegemoet gekomen en ontvangen we als herstelbetaling Lego of Duplo, afhankelijk van waar je woont. Hoe verzin je het zou je denken: Hans doet het. De geaardheid van mensen, de mentale gesteldheid van onze jeugd en nog veel meer passeert de revue. Ook de real-live game met zijn kinderen in Helmond ingevuld met ambulance perikelen, bankoverval, tasjesroof etc., is een verhaal dat het publiek kramp in de lachspieren bezorgt. Het is zo levensecht en herkenbaar dat je het ziet gebeuren. Een hele mooie buut en bijna realistisch verhaal van Hans dat hem een verdiende vijfde plek oplevert.

Hansje ’s wereld is veranderd

De laatste tonpraoter is niet zomaar iemand. Het is de dame van dit gezelschap. Iveke van Gerven uit Eersel. Iveke komt ditmaal als “Mientje”, voluit Mien Billekes-Jeuken. Mientje komt vertellen over haar thuissituatie met hunne Sjaak, “die schraole panlat”. De romantiek die er in het begin in de relatie was heeft door de jaren heen wel wat te verduren gehad. Een vakantie maakt natuurlijk veel goed maar toch is Mientje nog teleurgesteld. Zij begint bij hoe het in het begin was en haalt hierbij haar dagboekgedichtjes aan die Mientje met verve ten gehore brengt. Andere vertellingen gaan over vakantie en haar molligheid. Mientje zelf schaamt zich hier niet voor en vertelt op smakelijke wijze ook waar dit zijn oorsprong heeft . Ten eerste al bij de geboorte en daarna hebben het “uitlekken” van de vetpan en het bakken van poffertjes haar geen slanker lichaam opgeleverd. Toch had dat geen reden mogen zijn om haar te krenken zoals Sjaak dat had gedaan door haar te vergelijken met een van de dieren uit de film Madagascar. Voor Mientje de reden om in haar slotgedichtje nog eens uit de doeken te doen hoe zij daarmee is omgegaan. Een heerlijke buut waarmee Iveke aan het eind van de avond de vierde plaats wist binnen te slepen: Top!

Mien Billekes-Jeuken

Na de laatste tonpraoter is het tijd voor het tellen van de punten en bekend maken van de prijswinnaars. Prijzen toegekend door zowel jury als publiek. In de tijd tot de bekendmaking is het eerst nog de beurt aan Melvin van Dalen, een Bredase lokale artiest, die ter gelegenheid van het 55-jarig jubileum het publiek trakteert op een geweldig muzikaal optreden. Liedjes van bekende Nederlandstalige zangers komen voorbij en de sfeer zit er daardoor nog flink in.

Melvin van Dalen

Tot slot de bekendmaking van de uitslag. Als altijd spannend en dit jaar met een kampioen die ook de publieksprijs wist te veroveren. Iets dat de laatste jaren zeker geen vaste prik meer is.