2016

Met de jaarwisseling achter de rug komt “het weekend van de 2^e zaterdag” in januari met rasse schreden naderbij. Ditmaal het weekend van 8, 9, en 10 januari en daarmee de op één na vroegst mogelijke situatie  voor het Brabants Kampioenschap Tonpraoten. De 49^e editie,  in het jaar 2016. Na de voorronden zijn 7+1=8 tonpraoters geselecteerd voor de finale vanwege de afzegging van titelverdediger Andy Marcelissen die een jaartje wilde overslaan. De loting voor de volgorde van optreden die eind november plaatsvindt valt voor de enige dame in het gezelschap, Kitty Goverde, wat ongelukkig uit. Zij loot de “startpositie”.  Als gebruikelijk zijn ingrediënten voor een geweldig concours aanwezig. De namen laten zien dat er ook nu weer  een sterk deelnemersveld aantreedt, drie tonpraoters van de top 5 van 2015 zijn er weer bij. Bovendien:  Een uitverkochte zaal met enthousiast publiek. Muzikale ondersteuning wordt dit jaar verzorgd door de Striepersgatse Hofkapel, uitgezonderd de zaterdagavond wanneer Blaaskapel Valkenswaard deze taak vervult. Presentatie is bij Pieter Mikkers weer in vertrouwde handen. Prijsuitreiking bij de wedstrijd op vrijdag wordt gedaan door de prins Arno d’n Urste van Striepersgat.

Op zaterdag is die taak weggelegd voor de voorzitter van de Striepersgatse Carnavalsfederatie. De voorstellingen worden geopend door het 5-koppige gezelschap "KUUB" uit Helmond die deze taak al eerder (2012) met verve uitvoerden.  Met liedjes als:  Ode aan de string, Sabientje mijn Vlaamse Reus, gedichtjes en een liedje voor de vrouwen in de zaal wordt ditmaal de zaal voorbereid op de hoofdschotel: 8 Brabantse toppers in de ton. 

Amusementsgroep KUUB uit Helmond

Geen titelverdediger maar wel: Kitty Goverde, William Houbraken, Berry Knapen, Frank Schrijen, Wichard de Benis, Hans Keeris, Boy Jansen en Dirk Kouwenberg in dit kampioenschap. Van deze acht is het uiteindelijk Berry Knapen die de titel Brabants Kampioen Tonpraoten 2016 opeist met een puntentotaal van 358. Op de tweede, derde en vierde plaats eindigen achtereenvolgens Hans Keeris (315), Boy Jansen (277), en Dirk Kouwenberg (275). Gesproken mag worden van een toernooi van hoog niveau met het publiek als één van de grote winnaars. Iedere voorstelling opnieuw.

Op vrijdag wordt de publieksprijs in de wacht gesleept door Berry Knapen met een stemmenaantal van 177. Bij de zaterdagavond, zondag-matinee en zondagavond galavoorstelling gaat de publieksprijs achtereenvolgens naar Dirk Kouwenberg (94), Berry Knapen (247) en Wichard de Benis (105). Hierbij kan opgemerkt worden dat met name bij de zaterdag- en zondagavond voorstelling het verschil tussen de meerdere kanshebbers heel erg klein is en om die reden de stemmen zelfs herteld worden. 

De prijswinnaars

De Finalisten en hun buuts:

De eerste tonpraoter die aantreedt is Kitty Goverde. Een gevolg van de loting van zondag 29 november 2015. De creatie waarmee zij, in haar 4^e finale, de ton in gaat is “Tulpentrut”. Een typetje dat “noodgedwongen” samen met haar Sjef van alles beleeft. Noodgedwongen omdat zij een taakstraf moest uitvoeren. Zij vertelt over het uitdelen van tulpen en kaas op evenementen waar de Nederlandse normen en waarden overgedragen worden. Het verhaal gaat over sportevenementen als het voetbalgala waar ze Jolanthe van “Kwats”bergen ontmoet, de Gay-parade in de grachten van Amsterdam waar een “hoofd”rol voor Sjef is weggelegd, een handelsmissie met Angela Merkel in Duitsland en inburgeringscursussen op verschillende plaatsen in het land. Een geweldige buut van een tonpraotster die haar stinkende best doet om het publiek te vermaken met slappe klets. Reden voor haar om mee te doen: “de gulle lach van het publiek” zoals ze zelf zegt. Aan het eind van de avond viel haar de zesde plaats ten deel. 

Kitty Goverde als “Tulpentrut”

De nummer twee is William Houbraken. Uitgedost als een ware goudvis in een waterpartij komt hij zijn levensloop vertellen. Qua behuizing op den duur steeds verder afgezakt. Van grote vijver naar aquarium en verder door tot kom. Ondertussen vertellend van de medebewoners die hij daarbij tegenkwam. Goudvissen, een haring, een paling en een kikker. Ook de belevenissen van en met hen worden besproken van seks, drugs tot en met rock en roll.

William over zijn podiumervaring waaronder ook theater en cabaret die inmiddels al meer dan 30 jaar omvat: “Ik haal ook veel voldoening uit het verzinnen van acts en het schrijven van teksten”.  In 2013 begon hij zich aan het tonpraoten te wagen. Hij bereikte toen de finale en is daar dit jaar wederom in geslaagd. Ditmaal in de creatie van Goudvis Blub. Toepasselijk vertelt hij: koudwatervrees is er inmiddels wel af en ik voel me hier als een vis in het water. Dus zwem ik hier als “Goudvis Blub” maar wat rond en die zevert wat af! Een originele maar voor het publiek niet geheel begrijpelijke buut. Hij eindigde daarmee uiteindelijk op de achtste en laatste plaats. 

William Houbraken als “Goudvis Blub”

De “Crimineel” Berry K. uit H.  is deze avond weer even vrij en komt over zijn leventje vertellen. In gestreept pak en rappend stelt hij zich aan het publiek voor. In eerste instantie onherkenbaar omdat het balkje voor zijn ogen ontbreekt. Zwaar getatoeëerd en met jutezak en “wapen” eist hij vervolgens de aandacht op. En dat lukt: niet een beetje maar zwaar. De ene grap na de ander rolt van zijn tong en bij menigeen in het publiek rollen de tranen van het lachen over de wangen. Eigenlijk best sneu: Hij zat al op heel jonge leeftijd vast en dat was de schuld van zijn vader die hem erin geluld had. Hij weet feilloos te vertellen wat er tegenwoordig in woningen weg te halen valt. En dat is nogal wat. Ook zijn leven in de bajes komt natuurlijk voorbij. Dat Lux (zeep) daar geen luxe is en dat het oprapen daarvan  je ogen doet openen zijn enorm grappige passages in het verhaal. Een geweldige buut die hem de eerste plek opleverde en toch ook weer een buut die je gewoonweg gezien moet hebben.

Hoe Berry bij het idee voor de buut kwam:

Hij zag op de Gentse feesten een poppenspeler aan het werk die met een marionettenpop een bajesklant speelde. En dat streepjespak trok zijn aandacht. Sindsdien was hij “gevangen genomen” door dat personage. Vragen als: …  wat maakt een crimineel zoal mee en ….hoe is het leven in de bajes weet hij met de nodige fantasie en een overdosis humor neer te zetten.

Berry Knapen als “Berry K. uit H. crimineel”

Na Berry is het de beurt aan Frank Schrijen die voor de elfde maal in de finale verschijnt. Een jubileum dat hij viert in de rol van Zatte Gradje op de fiets. Gradje,  een recreant fietser maar prof-drinker gaat van het ene café naar het andere terras en van de ene ronde naar het volgende rondje. Alcohol zou zijn doping kunnen zijn. Hij wint nooit, komt vrijwel altijd als laatste over de finish maar dat dan wel in een opperbeste stemming. Met een lichtgewicht racefiets op zijn nek betreedt hij de zaal en duurt het vervolgens even voordat hij “stabiel” in de ton staat. Echt stabiel staat hij natuurlijk niet want juist daar licht de kracht van Frank. Een fenomenale mimiek die hij weet te combineren met grappen: kortom een publieksvermaker pur sang. Ook dit jaar weet hij weer een hele leuke buut neer te zetten. Beloond met de 7^e plaats waarbij vermeld moet worden dat de nummers twee tot en met zeven elkaar qua puntenaantal niet ver ontliepen.

Frank Schrijen als “Zatte Gradje op de fiets”

Als eerste na de pauze is het de beurt aan Wichard de Benis uit Best. In zijn tweede finale is zijn creatie “Doewane”. Uitgedost met een pak van de kringloopwinkel komt hij vertellen van zijn werk aan de “armoedegrens”.  Aan de ene zijde de slimste regio van de wereld aan de andere kant “Bels”. Met een aantal originele grappen zet hij een hele leuke buut neer. Standaard vertellend van zijn aanhoudingen: “Wat wij allemaal niet meemaken aan de grens”. Een huisvrouw die geregeld de grens overkomt met konijnenvoer (shag). De zaal buldert als hij de reactie van het vrouwtje bij aanhouding weergeeft: “En dan moet je niet denken dat ze iets anders te eten krijgen”.  De pizzabezorger die geen pizza’s bezorgt maar scooters smokkelt. Ook de chauffeur die neushoorn op zijn brood heeft is een kraker. Opgeteld: Een heel leuke buut waarmee Wichard beslag weet te leggen op de vijfde plaats en daarmee net een podiumplek misloopt. Op zondagavond weet hij echter de buut zodanig neer te zetten dat het hem, in nauwe strijd verwikkeld met Berry Knapen,  de publieksprijs oplevert. Een verdiende beloning voor een mooie buut en waar de collega’s hem van harte mee feliciteerden.

Wichard de Benis als “Doewane”

Als zesde betreedt Hans Keeris uit Knegsel de ton. Hij is debutant in deze 49^e finale. Met zijn creatie Wiel de Waal is hij min of meer een outsider. Met een kleine 25 jaar theaterpodiumervaring en daarbij een 15-tal jaren “lokale ton” in zijn rugzak is hij toch een grote onbekende. Hoogtepunten tot nu zijn voor hem het behalen van deze finale en een uitnodiging voor het tournooi van de Keienbijters. Wiel de Waal is een Belgisch wieler(recreant) die op uitnodiging over zijn dopinggebruik komt vertellen. Een dopingbiecht zoals voor hem Armstrong en Boogaard dat ook  deden. Net terug uit Italië met het vliegtuig. De vlucht verliep niet helemaal zoals hij verwacht had maar daar had de passagier naast hem uiteindelijk meer last van dan hij. Het gezin de Waal waarin hij het vijfde kind was (vandaar waarschijnlijk Wiel) wordt ook besproken vader, moeder en zijn broers Rob en Raf die als kind de trainingsfiets moesten delen en die later nog een bekend tandem-duo vormden. Dat waren vrienden voor het leven totdat “Chantalleke”, de vrouw van Rob, dat wist te doorkruisen;  Een enorm leuk in elkaar gestoken verhaal met:  Koeien en wielrenners die elkaar kennen van de veearts; Een Frans sprekende teamleider die in het Engels weet te vertellen waarom het werkelijk gaat in het leven: “happiness” terwijl de klemtoon iets anders doet vermoeden. Ook de grap van een “potteke” volplassen, moeten afknijpen om vervolgens  tot de conclusie komen dat de Waal weer buiten zijn oevers treedt zijn vondsten die de jury en het publiek weten te waarderen. Samengevat een heel goede buut waarmee Wiel als debutant de tweede plaats weet te veroveren. 

Hans Keeris als “Wiel de Waal”

Boy Jansen is de zevende finalist die voor de titel gaat. Hij staat voor de 3^e maal op rij in de finale. En na eerder een derde en tweede plaats zou het zomaar kunnen dat hij die lijn voortzet. Lekker lallen en plezier maken in dit weekend is waar het om gaat is zijn motto. Zijn creatie is die van Meester Frank Visser, de rijdende rechter. Zijn vrouw zit nog even in de auto maar dat kan geen kwaad omdat ze zonder stuur toch nergens heen kan. Weliswaar bespreekt hij zijn overstap naar SBS 6 wat hem geen windeieren heeft gelegd. Maar Meester Frank Visser komt grotendeels vertellen over zijn privéleventje. Zelf een grote auto en de vraag van de nieuwe baas  of hij “een tweede auto voor zijn vrouw” wilde beantwoordde hij met “lijkt me een prima ruil”. Leuke grappen en woordspelingen lossen elkaar vervolgens in hoog tempo af. Van snelrecht waarbij niet te lang nagedacht moet worden tot en met een ruzie om een heg die te hoog zou zijn waardoor de buurman te weinig zicht heeft op een naakte zonnebadende buurvrouw . Zijn eigen buurman komt overigens ook voorbij in het verhaal en dan blijkt dat het toch wel handig is als je een brief naar jezelf kunt schrijven. Ruzie om een oude eik valt uiteindelijk uit in het voordeel van de rijdende rechter. Een leuke buut en daarmee een dik verdiende derde plaats voor de man uit Budel.

 Boy Jansen als “De Rijdende Rechter”

Als achtste en laatste tonprater verschijnt in de ton Dirk Kouwenberg  uit Rosmalen die eerder al de creaties DJ-Bruno en de Leidse student bracht. Net als Boy begint ook hij aan zijn derde finale. Ditmaal in de creatie van De Astronaut. Een vrij nieuwe buut die vrij snel op het door Dirk gewenste niveau zat. Een buut met “gewoon pure slappe klets“ zoals hij het zelf omschrijft. Verkleed als heuse astronaut betreedt hij de ton. Het publiek hoort hem ademen en schiet in de lach wanneer het eerste probleem zich aandient: het drinken van een biertje met helm. Na het afzetten gaat Dirk verder en legt het publiek uit dat hij als eerste Brabander zojuist is teruggekeerd van een ruimtereis. De reis had hij overgenomen van zijn ex die hem niet naar een hemellichaam wenste maar hem de ruimte gunde. Met een team van verschillende nationaliteiten en een zeikpoedel naar de maan. Een reis vol ervaringen die op humoristische wijze wordt naverteld. Van astronautenvoedsel tot een pizzabezorger die wat later kwam omdat hij vaststond in de file op de ring van Saturnus. Een chinees die na het eten over “kom eten” begon, een krater-gravende Duitser en veel meer. Zoals Dirk al omschreef: een originele buut met slappe klets waarbij het aanwezige publiek meermalen gedacht moet hebben: hoe verzin je het. Het resultaat was er dan ook naar: de vierde plek in het kampioenschap en de publieksprijs op zaterdagavond.

Dirk Kouwenberg  als “De Astronaut”