2010

De 43e editie van het Brabants Kampioenschap Tonpraoten is een kampioenschap waar ADA met trots naar kan terugkijken. In de geest van de eind vorig jaar overleden Paschalis Geldens, die als één van de grote krachten achter de organisatie gold, is er met enorme inzet gewerkt aan het goed laten verlopen van dit evenement. Getuige de positieve reacties van zowel deelnemers als publiek is de organisatie in die opzet geslaagd.

Na de voorronden van 17, 18 en 24 november 2009 was al duidelijk dat het niveau van de 7 geselecteerde finalisten hoog was. Daarbij gevoegd de 3-voudig kampioen van 2007, 2008 en 2009 en alle ingrediënten voor een mooie en spannende strijd om de zilveren ton waren compleet.

Vrijdag 8 januari was het zover en werd de verwachting volledig waargemaakt door de tonpraoters. In een geweldige sfeer schotelden zij het publiek schitterende creaties voor. Grote winnaar van de wedstrijdavond was Andy Marcelissen die, met vijf titels in totaliteit, in navolging van Berry Knapen de Zilveren Ton tot zijn eigendom mag rekenen.

Ook tijdens de galavoorstellingen op zaterdag en zondag genoot het publiek met volle teugen en toonden dit de tonpraoters met daverend gelach en applaus. De matineevoorstelling op zondag kreeg nog een apart tintje dankzij de inspanningen van journaliste Lisette Oosterbosch van het ED. Zij durfde het aan om na een voorbereidingstijd van amper twee maanden in de ton te gaan staan om daarmee in de toekomst als ervaringsdeskundige verslag te kunnen doen.

De openingen van de avonden werden dit kampioenschap verzorgd door de Helmondse groep ZEMAC (zelf echt meedoen aan carnaval). Zij brachten een mix van muziek en sketches met nummers als: "Lekker even ouderwets schelden" en "Ode aan de kletsers" waarmee het publiek subliem werd opgewarmd.

Hieronder enige karakteristieken en wetenswaardigheden over de deelnemende tonpraoters en hun buut:

Erik Mulder uit Maarheeze

Door loting bepaald betrad Erik Mulder uit Maarheeze, in de creatie van Ko Piloot, als eerste de ton. Direct dikke pret: Een vliegtuigkaping op de vlucht eerder op de ochtend had er bijna voor gezorgd dat Ko er niet bij kon zijn. En dat zou zonde geweest zijn want zijn grappen sloegen direct goed aan bij de volle zaal. De ervaringen met de medewerkers van Jet Air zoals Jet-Ski, Jet-Set en Jet Lek werden door Ko vol overtuiging uit de doeken gedaan. Bijzonder was toch wel de landing op vliegveld Valkenswaard. De kortste landingsbaan die Ko in zijn carriere heeft meegemaakt en die het uiterste van hem vergde. Toch was het hem gelukt om na een kleine 50 meter, welgeteld 1 centimeter voor het eind van de baan tot stilstand te komen. Toen zijn boordwerktuigbouwkundige daarna opmerkte dat de landingsbaan wel gigantisch breed was viel het publiek zowat van de stoel van het lachen. Als antwoord op de vraag hoe de creatie Ko ontstaan is vertelt Erik: "puur toeval". De eerste opzet ging namelijk over een ander type maar dat kwam niet uit de verf. Een paar stewardessenmoppen die hij nog had liggen brachten hem tenslotte bij Ko. Tot dit jaar schreef hij zijn teksten zelf. Nu krijgt hij daarbij de spontane hulp van oud-collega Noud die hij daarvoor ook hartelijk bedankt. Hij vervolgt met te vertellen dat hij vorig jaar als debutant op vrijdag niet uit de verf kwam. De rest van het weekend ging het lekker met als hoogtepunt de publieksprijs op zondagmiddag. Dit jaar ben ik over het hele weekend heel tevreden en ga weer keihard mijn best doen om er in 2011 weer bij te zijn. De gezelligheid en de collegialiteit onderling tesamen met de goede organisatie bevorderen de motivatie natuurlijk ook ! Tot slot: Ik doe bij deze de hartelijke groeten aan de Notenkrakers !!

Berry Knapen uit Heeze

Na een muzikale onderbreking waarin de Notenkrakers zich van hun beste kant toonden, was het de beurt aan de kampioen van 2009 Berry Knapen. In de creatie van Jarige Job kwam hij op zijn karakteristieke manier de zaal in: “het jarig zijn” straalde van hem af. Overigens kon hij zich niet herinneren dat hij al die mensen had uitgenodigd. En zoals hij zelf vertelde: de mensen die je uitnodigt komen niet en andersom de mensen die je niet uitnodigt die zitten er wel. Vervolgens wist hij door enkele mensen uit het publiek bij zijn buut te betrekken de zaal de lachstuipen te bezorgen. Dolkomisch waren ook de grappen die hij over zijn eigen en de familie van zijn vrouw wist te vertellen. Een schilderij, gekregen van Tante Nel, spande daarin toch wel de kroon: Halsbrekende toeren werden uitgehaald om het zelfgemaakte cadeau vanuit de kelder weer op de schouw te hangen en haar tevreden te stellen. Als tot slot duidelijk wordt dat ze alleen maar even “iets komt langsbrengen” gaat het dak van de zaal er zowat af. Uiteindelijk weet Berry met deze buut beslag te leggen op de 2e prijs èn de publieksprijs. Berry staat in de ton sinds 1993 en is als eerste tonpraoter in de geschiedenis die 3x op rij kampioen wordt: 2007,2008,2009 en schrijft zijn teksten zelf. In een reactie op dit kampioenschap vertelt hij: Ik had nooit gedacht dat ik voor de vierde keer op rij de publieksprijs zou winnen. Wat een ervaring! Dit weekend wil je niet missen. De onderlinge sfeer is geweldig. De organisatie ADA is van grote klasse. Aan alles wordt gedacht… ieder zijn eigen taak. Wij worden ontzettend in de watten gelegd. En dan dat publiek… het is een warm bad. Mensen kunnen enorm lachen… hebben plezier voor honderd. ADA…. BEDANKT!!

Andy Marcelissen uit Raamsdonksveer

De derde tonpraoter in de strijd is een oudgediende: Andy Marcelissen. Als nieuwslezer betrad hij de zaal en alleen al zijn opkomst zorgde al voor de nodige hilariteit. Via de regie van de omroep werd hem in het oor gefluisterd dat hij een “flapdrol” was. Zonder broek stond hij natuurlijk voor “Jan Lul met de korte achternaam” en moest hij dus even terug omdat hij iets vergeten was. Als hij eenmaal terug op het podium zich "fatsoenlijk" aankleedt door zijn colbertje aan te trekken barst de zaal zowat uit haar voegen. Andy die zijn teksten zelf schrijft vertelt dat zijn typetje is ontstaan door wekelijks nieuwsberichten te maken in het radio programma van Kluun op KX-radio. Hij vervolgt zijn verhaal: Na 5 jaar afwezigheid begon het weer te kriebelen. Vorig jaar was ik er klaar voor, met een nieuwe creatie als De Blinde, Rugklachten velden me toen. De creatie van Nieuwslezer groeide in 2009 uit tot een buut die nog meer wedstrijdwaardig was, omdat het grapgehalte groter en groter werd. Een gewaagd typetje, niet traditioneel. Men vond het een creatie die men niet van mij gewend was. Zoals dat in de afgelopen jaren bij ieder nieuw typetje van mij gezegd werd. Mijn bedoeling is dan ook geslaagd en ik hoop dat het publiek nooit aan mij zal wennen. Dat betekent dat ik altijd verrassend ben. Desalniettemin was deze tactiek goed genoeg om mijn ultieme doel te bewerkstelligen: het veroveren van de 1e prijs en daarmee mijn 5e Brabantse titel, waardoor ik voorgoed de Zilveren Ton mag meenemen naar Raamsdonksveer. Ontzettend tevreden ben ik dus en vooral heel trots. Ik heb het Striepersgatse publiek gemist. Het is hier altijd een heerlijk warm bad. Ik ben blij dat ik weer ben teruggekeerd. Ik wil het publiek en de organisatie dan ook wederom hartelijk danken voor de steun.

Ties van Lierop uit Heeze

Na het geweld van de eerste drie tonpraoters staat als laatste voor de pauze Ties van Lierop in de ton in de creatie van "De Kapitein". Dat hij die voorliefde voor het varen al vroeg in zich had blijkt uit een verhaal dat hij op 8-jarige leeftijd in zijn dagboek optekende en dat al dobberend op het Helmonds Kanaal. Dat hij het varen in zijn bloed heeft wordt duidelijk als hij vertelt een kleinzoon te zijn van Heijn die het voor elkaar kreeg 's werelds veiligste schip in 10 uur naar de kelder te jagen. Hij vertelt over de belevenissen als kapitein aan boord van luxe cruiseschip en de manier waarop hij een passagiere er 's nachts toe brengt 3x 1600 man te redden wordt door het publiek zeer gewaardeerd. Ties begon met tonpraoten in 1990 en werd "aangestoken met het virus" naar aanleiding van een kletsavond in eigen dorp.Hij schrijft zijn teksten zelf en samen met de bekende oud-tonpraoter Frans Brugmans. Op de vraag naar zijn ervaringen tijdens dit kampioenschap vertelt hij: "Op zich al een bekroning. Een geweldige ervaring om een finale mee te maken en natuurlijk ook het hele weekend samen met de collega`s. Complimenten voor de organisatie en kom graag terug naar jullie toernooi, uiteraard met het doel meer te behalen."

Ad Vermeulen uit Chaam

Na de pauze en een muzikale inleiding van de Notenkrakers betreedt finale-debutant Ad Vermeulen uit Chaam in de creatie van "Kareltje uit het huishouden van Jan Steen" de ton. Hij komt vertellen over de ermoei en de eruit voortkomende zuinigheid die bij hun thuis heerst. Tweedehands brood van de bakker; Eén glas water waar 's nachts de gebitten van alle gezinsleden ingaan (dus ook van de hond); Op school niet mee mogen doen met gynastiek omdat onderbroeken niet tot de dagelijkse outfit behoren; gaat er bij het publiek in als koek. Heel het gezin en ook de inwonende opa en oma gaan over de tong en dit zorgt voor een echte buut met leuke orinele grappen. Het resultaat mocht er dan ook zijn: 3e prijs! Ad begon in 2001 met het lokale tonpraoten door een weddenschap. Het is de 3e keer dat hij meedoet aan de voorronden en nu de eerste keer dat hij de finale bereikt. Het idee voor Kareltje ontstond in één keer omdat al heel veel grappen over gierigheid in zijn repertoire had. Daarna groeit dat dan uit en bovendien is het onderwerp door de crisis behoorlijk actueel. Hij schrijft zelf, is het hele jaar bezig met verzinnen van teksten. De buut zelf schrijft hij in de zomermaanden.Over zijn ervaring in dit kampioenschap zegt hij: mooi tournooi, hét toernooi dat telt. Mooie ervaring. Goede organisatie, loopt gesmeerd, iedereen weet precies wat te doen wat voor ons tonpraoters wel zo fijn is.En verder meldt hij: De onderlinge contacten met collega tonpraters vind ik geweldig. De vriendschappelijke sfeer, elkaar wat helpen, fantastisch. Geweldig om mensen te vermaken, de lach is de grootste beloning.

Dirk Kouwenberg uit Rosmalen

Debutant in de finale is ook Dirk Kouwenberg uit Nuland. Zijn creatie is DJ Bruno van Radio Uno. Na binnenkomst zet hij het publiek direct aan het werk. Bij een live-uitzending moet immers de zendmast nog even gericht worden. Daarna brengt hij zijn buut waarin hij schakelt tussen publiek en de radioluisteraars. De plaatjes die door de luisteraars worden aangevraagd heeft hij "helaas niet bij", maar hij weet natuurlijk komische alternatieven daarvoor te bedenken. Alternatieven voor Jantje die een plaatje voor zijn vader in de Koepel aanvraagt en Willem Alexander die na de perikelen rond een vakantiehuis hetzelfde doet (Dag huis, dag lieve oude woning) brengen het publiek flink aan het lachen. Tussendoor vertelt hij wat hij als DJ allemaal meemaakt en waar hij zoal heeft gedraaid. Van restaurant Darius tot in het bejaardenhuis en zelfs in een warme glazen zaal in Oss, waar hij slechts 3 maal daags de plantjes water hoefde te geven. Het debuut van Dirk is dan ook zeer geslaagd te noemen. Overigens staat Dirk sinds 2001 in de ton op de pronkzitting de Brulboei in Waoterrijk (Nuland). De voorronde van BKT was zijn tweede buitendorpse optreden. Het idee voor creatie DJ Bruno is ontstaan nadat hij in het verleden ooit zelf voor iemand een plaatje had aangevraagd. Dirk schrijft de teksten zelf. Van het kampioenschap vindt dat hij op vrijdag minder uit de verf kwam en was daardoor enigszins teleurgesteld met name vanwege de positieve ervaring en reacties bij de voorronden. Toch op zaterdag en zondagmiddag ging de buut zelfs beter dan de voorronden. Hij heeft het een fantastisch weekend gevonden!

Jan Schellekens uit St. Michielsgestel

Als 7e tonpraoter op de wedstrijdavond betreedt Jan Schellekens de ton in de creatie van "John Fortuin de Bankdirecteur". Met dit typetje speelt Jan een omlaag gevallen bankdirecteur die, zowel zakelijk als privé, nog niet over de gevolgen van de crisis heen is en vertelt daar volmondig over. Zo vertelt hij dat hij zowel "in het rood in de ton, als een ton in het rood" staat. En zijn laatste werkgever DSB zou niet weten wat ze zonder hem moesten doen, maar ging het toch maar eens proberen. In zijn terugblik op die baan vergelijkt hij die bank dan ook met een kangeroe: hoge sprongen, maar niets in de buidel. Fijn aan die baan vond hij dat er Brabants gesproken mocht worden omdat ze er niets met ABN ophadden. Ook vertelt hij over zijn huwelijk dat na 20 jaar en 13 kinderen in crisis raakte en niet standhield. Fideel van de scheidingsrechter vond hij dat die zijn vrouw een alimentatie toekende van 1000 euro per maand: John is ook de beroerdste niet en dus best bereid daar een paar tientjes bij te leggen. Samengevat een leuke buut met een flink aantal orginele grappen. Overigens staat Jan pas sinds 2009 in de ton. Het idee voor de creatie is ontstaan na het debacle met de DSB-bank. De tekst van zijn buut heeft hij zelf geschreven en over zijn ervaringen op dit kampioenschap zegt hij de omgang met de collega's en de organisatie hartstikke leuk te hebben gevonden. Hij onderstreept dit met de woorden: Een enorm leerzaam en leuk weekend gehad!

Christel v.d. Dungen uit Tilburg

Als laatste verschijnt de enige vrouwelijke tonpraoter: Christel van den Dungen. Zij doet dat in de creatie van "Sien Boas De postbode". Haar Tilburgs accent is direct goed hoorbaar. Binnengekomen op hoge rode hakken doet ze die eerst maar eens uit en hangt ze in het zicht aan de ton. Ze weet daarvan te vertellen dat schoenen niet zeer doen als je ze draagt, maar eigenlijk meer als je ze aan hebt. In haar buut vertelt ze over haar werk, haar collega's maar natuurlijk over haar man en mannen in het algemeen. Een tip over hoe post te versturen slaat bij het publiek goed aan. Zo ook de grap over de trotse vader van een pasgeboren zoon, waar Sien een felicitatiekaartje aflevert: "Het is toch niet erg dat-ie op jou lijkt, als-ie maar gezond is". Wat mannen betreft neemt Sien het allemaal niet zo serieus immers: "Alles wa an un vent schônder is as ne aap is toch meegenomme..? Ze heeft dat dan ook niet van een vreemde want haar moeder zei vroeger al dat: "mannen nooit knap en intelligent tegelijk kunnen zijn want dan zijn het meiskes!" Kortom een goede buut waarbij ditmaal mannen eens in de spiegel mochten kijken. De jury dacht er kennelijk net zo over en beloonde Christel met de 4 prijs. Christel staat sinds 2003 in de ton en is indertijd begonnen naar aanleiding van een 40-jarige bruiloft waar Frans Verbunt optrad en waar zij de tekst voor verzorgd had. Dat bracht haar op `t idee: "meske dè moete gij zelf gaan doen". Zodoende is zij de Tonpraot-Akkedemie in Tilburg gaan volgen. De creatie Sien is eigenlijk onbewust ontstaan. Christel schrijft haar teksten zelf en begint meestal een jaar van tevoren aan een tekst. Gaandeweg groeit dan de tekst. Ze ervaart dit kampioenschap als: Eén groot feest. Organisatie O.K., ze zijn zelfs leuk! Sfeer tonpraoters onderling hartstikke leuk.