2022

16 September 2022, vrijdagavond, theater Hofnar in Valkenswaard. Klinkt wat onlogisch maar toch is het de realiteit: Het finaleweekend van het BKT-2022. Na de voorronden van november 2021 is het voor de tonpraoters een lange periode van wachten geweest voordat ze met elkaar om de 54^e titel de strijd konden aangaan. Half december 2021 leefde Corona weer op wat tot gevolg had dat de eindstrijd in januari niet kon doorgaan. Overleg met betrokken partijen heeft er in het voorjaar toe geleid dat de finale alsnog kon doorgaan maar dan aan het begin van het culturele seizoen dat in september van start gaat. Ondanks het feit dat niet iedere oorspronkelijke kaartbezitter aanwezig kan zijn, met als gevolg  kaartteruggave en nieuwe verkoop, is de zaalbezetting als vanouds. Een nieuwe start na Corona en een nieuwe setting: De theaterzaal omgebouwd, vlakke vloer, tafels, stoelen erin en zoveel als mogelijk aangekleed in de sfeer van voorheen. Een prachtig nieuw decor waarbij een  muziekkapel en een Raad van Elf de tonpraoter flankeren. Een nieuw gezicht dus voor het alom bekende evenement waarvoor de organisatie veel complimenten heeft mogen ontvangen. Dirk Kouwenberg, titelverdediger van 2020, had besloten zijn titel niet te verdedigen en daarom ditmaal een gezelschap van acht uit de voorronden geselecteerde finalisten. Zeven mannelijke en toch ook een vrouwelijke tonpraoter. Voor muzikale ondersteuning van de tonpraters op vrijdag en in de zondag-matinee is de Striepersgatse Hofkapel uitgenodigd. Blaaskapel Valkenswaard neemt die taak op zich op zaterdag- en zondagavond. Dit alles gepresenteerd door Pieter Mikkers en Jan Slenders.

De avond begint met een optreden van Jaques van Gerven een lokaal en gevierd Striepersgats artiest. Zijn  optreden is er een met aandacht voor historie en nostalgie. Zo zorgt hij o.a. voor een prachtige koppeling van  de oude en nieuwe locatie van het evenement waarbij ook Peter en Rita van de verdwenen Zaal Lavrijssen geëerd worden. Daarna is het toch echt weer een wedstrijd als vanouds. Een prima deelnemersveld en een enthousiast publiek die elkaar eindelijk weer eens live mochten ontmoeten. Van dit alles hierbij een korte weergave.

“Jaques van Gerven” 

Na de letterlijke en figuurlijke verwarmende opening is het aan de hoofdrolspelers van de avond: de tonpraoters om zich van hun beste kant te laten zien. In deze 54^e titelstrijd bestaat het deelnemersveld uit: Rob Bouwman, Hans Eijkemans, Tom van Osch, Rien van Genugten, Iveke van Gerven, Berry Knapen, Boy Jansen en Peter van der Maas. Aan het eind van de avond is het uiteindelijk Berry Knapen die deze "nazomertitel" van 2022 in de wacht sleept met een puntentotaal van 303. Als tweede, derde en vierde  eindigen Tom van Osch (288), Boy Jansen (287) en Rien van Genugten (251). De publieksprijzen die in de vier voorstellingen te verdienen waren werden binnengehaald door Tom van Osch (vrijdag 116, zaterdag 147) en Boy Jansen (zondag-matinee 198, zondagavond 255). Een zeer geslaagde doorstart van het BKT in een nieuw tijdperk en daarmee eengeslaagd concours waar het publiek als vanouds volop van heeft genoten.

De winnaar 

De Finalisten en hun buuts:

De loting van 28 november had bepaald dat Rob Bouwman uit Helmond als eerste mocht aantreden om de jury onder leiding van Ad Dams uit Waalre van zijn kwaliteiten te overtuigen. Zijn creatie Robke d’n Alpinist. Als alpinist uit Helmond zoekt hij nou niet direct de moeilijkste weg. Bergop is lastiger dan bergaf en vandaar was hij zijn carrière begonnen als “stiniplA” dus net andersom.  Hij komt vertellen over zijn ervaringen op de K2. Het summum voor de alpinist. Op een cm of 10 na gelijkwaardig aan de Mount Everest en dat werd duidelijk toen die twee langs elkaar werden gezet. Zijn verhaal begint met de voorbereiding en hoe hij hier met zijn vrouw naar toeleefde. De reis naar China duurde wat langer maar dat mocht de pret niet drukken. Zijn ingehuurde “slaaf”-sjerpa Jules reisde met hem mee. Jules zo blind als maar kan maar wel voorzien van een blindengeleide berggeit  en dus voorbereid om Robke van dienst te zijn. Vanuit het basiskamp naar kamp 1.  Was daar even zoeken naar Jules maar uiteindelijk toch gevonden. In het kamp met Jules geprobeerd een tent op te zetten. Uiteindelijk in de tent van de berggeit met drieën lepeltje aan lepeltje gelegen. Na een fantastisch ontbijt weer verder getrokken en bij een Tibetaans klooster op bezoek geweest. Daar in gebarentaal met een monnik praten was ook al niet Robkes specialiteit. Onderweg nog een parachutespringer die met een "tent" uit het vliegtuig springt. Kortom een mooie buut vol rare wendingen.

Rob Bouwman "Robke d'n Alpinist”

Als tweede in de rij is het de beurt aan Hans Eijkemans, een ervaren rot in het vak. Zij creatie is die van Hannus Verbaal de wijkagent. In vol ornaat en met een grote snor komt hij de ervaringen van een wijkagent in de huidige tijd vertellen. Eigenlijk een wijkagent van de oude stempel die alles met een goed gesprek weet op te lossen. Blij dat hij het publiek weer ziet waarvoor een goede bril met dubbelglas nodig is. Dubbele glazen en in dit geval een vrolijke en een strenge bril. Hij vertelt hoe hij nog net een scootertje die tegen het verkeer inreed kon ontwijken. Bij aanhouding en confrontatie wordt het hem duidelijk dat de jeugd van tegenwoordig niet meer de jeugd van vroeger is: geen antwoord maar een grote mond valt hem ten deel. Ook valt het hem wat tegen hoe het er aan toe gaat bij een heterdaadje. Bij AH een klein jong met een grote mond. Iets dat vroeger werd opgelost met een goed gesprek met de ouwelui. In deze tijd ligt dat wat anders. Op de vraag Woar woonde gij? is het tegenwoordig een crime om in beeld te krijgen wie de ouders zijn, waar ze wonen en dus ook wie er toegesproken moet worden. Dat kan op maandag heel anders zijn dan op vrijdag. Bovendien is er nog iets dat is veranderd: negen van de tien namen zijn voor Hannus niet op te schrijven en dan is zijn advies: . Rijd maar gauw door waarmee hij veel problemen voorkomt. Een leuke buut en tekst waar hij het publiek als vanouds mee weet te boeien. Uiteindelijk leverde het hem  een verdienstelijke zesde plaats (236).

Hans Eijkemans “Hannus Verbaal de wijkagent”

Als derde in deze finale betreedt  Tom van Osch de ton. Voor Tom is het zijn 2^e finale. Na eerder als “Boer zoekt vrouw” is hij er nu in de creatie van de Bruid. Een bruid die op hoge hakken, in witte bruidsjurk compleet met sluier en een kousenband vastgemaakt met ijzerdraad komt vertellen over haar huwelijksdag met haar nieuwbakken man Koos alias “Marnix”. Het huwelijk was bijna niet doorgegaan omdat zij niet wilde trouwen als Koos beschonken was en andersom Koos dat niet wilde in nuchtere toestand.  Op de vraag aan Koos hoe hij wilde dat haar jurk eruitzag kwam het antwoord dat de jurk wit moest zijn omdat Koos naast een wasmachine, een droger, graag een witte naaimachine wilde. Koos, zelf niet  knap, oudste uit nest van 7 en dus eigenlijk te vergelijken met een pannenkoek: de eerste mislukt altijd. Zijn zelfbeeld was ook niet helemaal helder aldus de bruid: Hij meent dat hij groot geschapen is omdat zijn eerste meiske nog gezegd had: “wat een lul”. Toch is hij volgens de bruid wel een schatje. Het huwelijksaanzoek: knieën in de modder en een roos in zijn mond. Wat er vervolgens met die roos gebeurt wordt pijnlijk duidelijk. Het kusje daarna  had ze dus beter ook niet kunnen doen. Een ding heeft ze Koos in ieder geval goed duidelijk gemaakt: er kan er maar één de baas zijn en die ander ben jij. Maar verder heeft ze de mooiste dag beleefd. Hoewel: het is natuurlijk wel een beetje vreemd dat de fotograaf de hele dag vroeg “wil je lachen”? In ieder geval gaat het goed tussen hen en dus heel anders dan bij de buren waar het verdelen van de de meubels op kachelhout uitdraaide. Een heel leuke buut waarin zo ongeveer alle man-vrouw perikelen diein een huwelijk kunnen spelen voorbij komen. Een meer dan geslaagd optreden dat, met een puntentotaal van 288, Tom de 2^e plaats oplevert.

Tom van Osch “Bruidje”

De vierde en laatste voor de pauze is Rien van Genugten: Hij komt als “Ko Fit” een biologische boer. Na de periode van Covid komt hij vertellen hoe het er in die periode op zijn  boerderij aan toeging. Woont met vrouw Astra, dochter Zeneca,  zoon Dissel en hond Jansen & Jansen. Een vals hondje dat bij schoondochter Mona een oor heeft afgebeten. Met name zijn vrouw heeft in die periode veel last van Corona gehad. Dit was vooral te zien en te merken aan de corona-coup en kilo’s. Na Corona was het tijd om alles weer positief aan te pakken en reden voor Astra om zoals ze zei: haar kleren te doneren aan mensen die honger hebben. Weinig zinvol volgens KO: Mensen die honger hebben passen jouw kleren helemaal niet eens. Corona was dus niet de meest fijne tijd: het had Ko bijna zijn huwelijk gekost: Voor het was het meer een straf om een jaar lang TV programma’s kijken als “ik vertrek”. Toen Astra vroeg hoe hij er tegenaan zou kijken wanneer : “zij zou gaan of er niet meer zou zijn.” Opluchting op het gezicht van Ko liet het antwoord raden: Ik zal altijd van je houden maar je wel missen. Ervaring heeft Ko in die periode genoeg opgedaan als het ging om hoe de relatie in elkaar steekt. Hij heeft geleerd dat wanneer Astra zegt: “We moet eens praten” ,  “hij alleen maar hoeft te luisteren”. En toen het dus wat minder liep tussen hen zijn ze toch maar naar een hwelijkstherapeut gegaan. Die maakte hen duidelijk dat je moest vertellen wat je dacht. Volgens KO de grootste onzin want dat was iets dat je  nou net niet moest doen. Nu na Corona weer veel  bij het oude is worden oude gewoonten weer opgepikt. Dat bleek ook toen Ko de buurman vroeg: hoe is het nu met jouw  vrouw? Het gaat weer goed aldus de buurman: ze goed gaat weer vreemd. De wedervraag: en bij jou? kon Ko beantwoorden met: ”Heel goed vorige week heeft ze weer twee jurken gekocht”. Een geweldig antwoord dat aansluit bij de opmerking die Ko in het begin van zijn verhaal maakte (seks? : als ze een jurk mag kopen). Tot slot krijgt het publiek nog wat adviezen mee: “communiceren: “zo min mogelijk” en wat betreft leefstijl: “eet en blijf gezond en koop lokaal” aldus de biologische boer. Ook dit keer een mooie buut van Rien die hem een verdiende vierde plek bezorgde.

Rien van Genugten “Ko-Fit”

De eerste debutant in deze finale is Iveke van Gerven die als 5^e de ton in stapt. Zij komt in de creatie van DAFne Diesel een lesbische truckchauffeuse. Een “naïef” tantetje die haar levensverhaal uit de doeken komt doen. Van haar eerste truck tot de duif die ze net voor haar optreden op de ruit had vastgeplakt en die geluk had dat die zich net aan de ruitenwissers kon vastklampen. Verhalen over haar collega’s en hoe zij door hen werd gewaardeerd. Een meegebrachte flinke fles Maggi is daarvan het bewijs. Zelf vond ze dat wel wat flauw, maar toch weet ze de collega’s wel te waarderen. Ze heeft ook best wel vaak sjans:  Het is al vaker gebeurd dat een collega zei: “Oh DAFne wat heb je mooie lipgloss”. DAFne is daar vrij nuchter over en weet dan precies waar op gedoeld wordt. Oh wel lief maar dat is gewoon “chipsvet”. In haar buut ook leuke woordspelingen als: een lading verloren lingerie waardoor alle auto ’s erachter in de slip terecht kwamen. Of als chauffeur met een lading bloemen die Engeland niet inkwam omdat ze met Afrikaantjes de grens niet overkwam. Verder vertelt ze over mooie dingen als lifters meenemen. Zo vertelt ze over een bruidje dat ze die middag had meegenomen. Niet de mooiste en vandaar dat ze direct meedeelde: “als we worden aangehouden worden voor spookrijden, betaal jij de boete”. Heel plastisch ook de manier waarop ze andere lifters met gebaren en bewegingen weet uit te beelden. In dit geval mannen uit Roermond, Waspik en Finland. De laatste had ze onderweg opgepikt en was ermee naar truckerscafé “de benen van Marlene” gereden. Gelukkig waren die open. Het eten:  “de Fin bestelt mosselen”. Gelukkig was het geen weekend want dan zijn er geen weekdieren. Zelf besteld ze salade maar kreeg daar jeuk van. Bleek krabsalade te zijn. Tegen het eind van de buut vertelt ze wat ze met dieren heeft en waarom zij een duif die klem onder de ruitenwisser zat redde. In een enorme waterval van woorden, werd duidelijk dat dit alles had te maken met haar pap en mam, vogels, vogelen en haar geboorte. Een prima verhaal dat door de jury met een 5^e plaats beloond werd.

Iveke van Gerven “DAFne Diesel”

De zesde is Berry Knapen als Harrie van d’n overkant van Hierneffe. Hoewel hij al acht titels in de pocket heeft is hij in de ton nog altijd vol enthousiasme, zeer energiek en er op gebrand om de negende te veroveren. Harrie is blij weer naar buiten te kunnen en komt vertellen over de afgelopen periode van Covid en hoe hij dit samen met zijn vrouw Truus ervaren heeft. Het hamsteren van toiletpapier, de opslag ervan en de gevolgen in huis. Dolkomische vertellingen die door Harrie zeer beeldend worden uitgevent. Ook hun relatie komt voorbij. De relatie is prima, hoewel er in een periode als Covid natuurlijk ook wel eens wat voorvalletjes zijn. Hij vertelt bijvoorbeeld hoe lastig het is voor zijn vrouw te bepalen welke kleding ze nog wel of niet meer dragen kan. Schitterende voorbeelden: van badpak tot twee jurkjes, blauw en geel: het bezorgt Harrie heel wat ellende: In zijn bekende stijl weet hij het publiek mee te nemen en ook de mimiek is weer fantastisch als hij uitspreekt: “dit gaat niet goed, dit wordt mijn dood” . Overtuigende teksten,  aan elkaar geweven tot een ouderwets fantastische buut waarmee Berry aan het eind van de avond maar liefst zijn negende titel in de wacht sleept.

Berry Knapen “Harrie van d'n Overkant van Hierneffe”

De zevende in deze finale is Boy Jansen. Als Truus van Boven, een stewardess die aan haar laatste vlucht gaat beginnen en het publiek op die vlucht meeneemt. Haar hele carrière komt vervolgens voorbij. Inmiddels 50 jaar,  30 kilo verder en met volop last van opvliegers vertelt ze hoe ze voorheen bij de mannen in de smaak viel. Haar bijnamen Easy Jet, Jet lek, Jumbo-Jet worden verhelderd. Zo ook haar erelidmaatschap van de Miles-high club  (seks op grote hoogte) verklaren die reputatie.  Van de escapades met haar eerste vrijer, haar huidige directeur tot en met de laatste overnachting met Ka Ping. Echter voordat wordt opgestegen moet eerst worden uitgelegd aan Hai Jack hoe de motor gestart moet worden en dat de bij het taxiën de lantaarnpalen ontweken moeten worden. Het lastigste vindt ze dat ze boos wordt als er zich weer een opvlieger voordoet. Voorbeelden daarvan te over: van mensen die op de verkeerde stoel zitten tot kinderen die een euro kwijt raakten. Ondertussen wordt het publiek er flink bij betrokken en ook er door gehaald. Resultaat een zaal die volop geniet. Een buut die aan het eind van de avond een zeer verdienstelijke derde plaats oplevert.

Boy Jansen “Truus van Boven”

De 8^e en laatste in de rij is Peter van der Maas uit Hilvarenbeek. Hij verschijnt in de ton in de creatie van P. Sycholoog  die als praktiserend psycholoog over zijn cliënten komt vertellen. In zijn verhaal komt al snel de reden van zijn vorming tot psycholoog naar voren. Zijn vader of ..  zijn moeder of .. zijn Ome Bert was het die hem duidelijk maakte dat hij nogal een twijfelaar was en dat het misschien beter was dat hij hiervoor een psycholoog zou bezoeken. Na dat bezoek wist hij het zeker en ging hij dat vak in. Een mooi vak maar soms ook wel moeilijk. Van vrouw Holle tot bekende Nederlanders als Thierry Baudet, Carola Schouten etc. komen in zijn verhaal voorbij. Daarnaast wordt het  publiek zelfs nog een liedje geleerd: ”Prozac eens lekker door ….” Tot besluit van de buut volgt nog een advies: Kom je bij mij dan …… moet je je bloot geven. Een advies dat toch niet iedereen zo zonder meer zou opvolgen en bovendien gaf hij het publiek mee dat niet alles wat hij  vertelde waar was want daarom was hij tenslotte ook psycho  LOOG. Al met al een verdienstelijke buut waarmee hij op de wedstrijdavond met 221 punten als 7^e eindigde.

Peter van der Maas “P. Sycholoog”